Ο Τζίνο Μπαρτάλι ήταν μία θρυλική μορφή της ιταλικής ποδηλασίας και ένας από τους κορυφαίους Ιταλούς αθλητές του 20ου αιώνα.
Εποχή άφησαν οι κόντρες του με τον μεγάλο ανταγωνιστή του Φάουστο Κόπι.
Ο Μπαρτάλι είχε έντονη αντιστασιακή δράση κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και διέσωσε πολλούς συμπατριώτες του Εβραίους από την μανία των Ναζί.
Ο Τζινετάτσο, όπως ήταν το χαϊδευτικό του, γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου 1914 στα περίχωρα της Φλωρεντίας και από μικρός βγήκε στην βιοπάλη για να βοηθήσει την πολύτεκνη οικογένειά του.
Στα 13 του, και ενώ εργαζόταν σε ένα ποδηλατάδικο, άρχισε να ασχολείται με την αγωνιστική ποδηλασία και γρήγορα ξεχώρισε για τις επιδόσεις του, παρότι το παρουσιαστικό του θύμιζε περισσότερο πυγμάχο παρά αθλητή της ποδηλασίας.
Το 1935, έγινε επαγγελματίας και την ίδια χρονιά άρχισε να χτίζει την φήμη του, κερδίζοντας τον τίτλο «Βασιλιάς του Βουνού» στον περίφημο Γύρο της Ιταλίας. Ο τίτλος αυτός αποδίδεται στο ποδηλάτη που έρχεται πρώτος στις ορεινές διαδρομές ενός μεγάλου και πολυήμερου ποδηλατικού αγώνα, όπως ο Γύρος της Ιταλίας ή της Γαλλίας.
Τον επόμενο χρόνο αναδείχθηκε νικητής, όπως και τον μεθεπόμενο του Γύρου της Ιταλίας και το 1938, ήταν χρονιά που κέρδισε και τον άλλο μεγάλο αγώνα της επαγγελματικής ποδηλασίας, τον Γύρο της Γαλλίας. Η τριετία 1935-1938 ήταν η πιο λαμπρή της καριέρας του και τον ανέδειξε ως ένα από τα μεγαλύτερα προπολεμικά ονόματα της επαγγελματικής ποδηλασίας.
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ανέκοψε την σπουδαία καριέρα του, αλλά ο «άνθρωπος από σίδερο», όπως ήταν ένα από τα πολλά του προσωνύμια του, πέρασε στην αντίσταση και διακρίθηκε για την γεμάτη φαντασία δράση του.
Με το αγωνιστικό του ποδήλατο και φορώντας την αθλητική του στολή για να μη δίνει στόχο, περιδιάβαινε την ευρύτερη περιοχή της Φλωρεντίας μεταφέροντας μηνύματα και λειτουργώντας ως σύνδεσμος των αντιστασιακών ομάδων.
Πολλές φορές οι φασιστικές και ναζιστικές περίπολοι τoν αναγνώριζαν και τoν χαιρετούσαν, όντας ανυποψίαστοι για την αντιστασιακή του δράση.
Κατά την διάρκεια της βραχύβιας Δημοκρατίας του Σαλό (1943-1945), ενός φασιστικού κράτους, που έστησαν οι Γερμανοί στην Βόρεια Ιταλία με ηγέτη τον Μουσολίνι, ο Μπαρτάλι διέσωσε πολλούς Ιταλοεβραίους από την μανία των Ναζί.
Για την δράση του αυτή τιμήθηκε μεταθανάτια από το Ισραήλ και ανακηρύχθηκε «Δίκαιος των Εθνών», τιμή που αποδίδεται σε αλλοδαπούς πολίτες, που συνεισέφεραν στην διάσωση Εβραίων κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Μετά τον πόλεμο, επανήλθε στην ποδηλασία και κέρδισε ακόμη δύο μεγάλους τίτλους, τον Γύρο της Ιταλίας (1946) και τον Γύρο της Γαλλίας (1948), προτού εγκαταλείψει οριστικά την αγωνιστική δράση το 1954, εξαιτίας ενός τροχαίου.
Ο Τζίνο Μπαρτάλι τιμήθηκε με όλα τα μεγάλα παράσημα του Ιταλικού κράτους και είδε το όνομά του να συμπεριλαμβάνεται στις λίστες με τους κορυφαίους ιταλούς αθλητές του 20ου αιώνα.
Πέθανε στην Φλωρεντία στις 5 Μαΐου 2000, σε ηλικία 85.
