Οι εξερευνητές χρησιμοποιούσαν τα αστέρια ως πυξίδα για χιλιάδες χρόνια. Κατά κανόνα η πλοήγηση τη νύχτα πρέπει να αποφεύγεται αλλά αν δεν υπάρχει άλλη επιλογή πρέπει να γνωρίζουμε πώς να προσανατολιστούμε με ότι έχουμε διαθέσιμο.
Διαβάστε ορισμένες μεθόδους για εκείνους που επιλέγουν το ελεύθερο κάμπινγκ, τη πεζοπορία, την εξερεύνηση στη φύση κ.ο.κ, καθώς υπάρχει πιθανότητα να σας φανούν χρήσιμες σε μία δύσκολη κατάσταση.
Πολικός Αστέρας
Η πιο απλή και διαδεδομένη τεχνική είναι αυτή του προσανατολισμού με τον Πολικό Αστέρα. Είναι γνωστός ως Αστέρι του Βορρά ή Αστέρας Άλφα και είναι μέρος του αστερισμού Μικρή Άρκτος.
Από την αρχαιότητα ήταν βασικό μέσο πλοήγησης τόσο στη θάλασσα όσο και στη στεριά καθώς έχει ένα μοναδικό χαρακτηριστικό. Βρίσκεται στο ίδιο σημείο οποιαδήποτε ώρα του 24ώρου και οποιαδήποτε στιγμή του έτους.
Όταν έχουμε μπροστά μας τον Πολικό Αστέρα τότε βλέπουμε προς τον Βορρά ή Νότο ανάλογα με την κατεύθυνση του (αριστέρα ή δεξιά αντίστοιχα).
Για να εντοπίσουμε τον Πολικό Αστέρα πρέπει να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τουλάχιστον τη Μεγάλη ή τη Μικρή Άρκτο και αν αυτό δεν είναι εφικτό, τότε τον αστερισμό Κασσιόπη. Ένας αστερισμός με σχήμα W που το μεσαίο άστρο (αστέρας γ) μας οδηγεί στον Πολικό Αστέρα.
Για να ανακαλύψουμε τη θέση του γεωγραφικού Βορρά πρέπει να κάνουμε τα επόμενα βήματα:
- Από θέση πρινηδόν τοποθετούμε ένα κλαδί ώστε η κορυφή του να ευθυγραμμίζεται με τον Πολικό Αστέρα.
- Τοποθετούμε ένα δεύτερο, μικρότερο κλαδί προς το μέρος μας στην ίδια ευθεία.
- Κοιτάμε μέσα από τα δύο κλαδιά, ώστε από το μικρότερο να φαίνεται η κορυφή του μεγαλύτερου και από το μεγαλύτερο ο Πολικός Αστέρας.
Τώρα έχουμε με ακρίβεια τη θέση του γεωγραφικού Βορρά καθώς, Αν ο Πολικός Αστέρας κινείται προς τα δεξιά μας δείχνει το Νότο ενώ αν κινείται προς τα αριστερά το Βορρά.
Το μειονέκτημα αυτής της τεχνικής είναι ότι δεν εφαρμόζεται σε οποιοδήποτε σημείο στο Νότιο ημισφαίριο. Ωστόσο, προσφέρει εντυπωσιακή ακρίβεια στο Βόρρειο ημισφαίριο.
Σταυρός του Νότου
Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε παρόμοια τεχνική με αυτή του Πολικού Αστέρα όταν βρισκόμαστε στο Νότιο ημισφαίριο αν έχουμε τη δυνατότητα να εντοπίσουμε τον αστερισμό Σταυρός του Νότου.
Ο αστερισμός αυτός έχει σχήμα σταυρού και αποτελείται από πέντε πολύ φωτεινά άστρα.
Για να βρούμε το γεωγραφικό Βορρά πρέπει να κάνουμε τα ακόλουθα βήματα:
- Πέρνουμε ένα μικρό κλαδάκι και εντοπίζουμε το μεγάλο άξονα του σταυρού.
- Επεκτείνουμε νοητά αυτή τη γραμμή με το κλαδάκι περίπου 4.5 φορές.
- Πρέπει να έχουμε περάσει ανάμεσα από τέσσερα φωτεινά αστέρια και να βλέπουμε το αστέρα του Νότου (Sigma Octantis) που μας δείχνει ακριβώς τη θέση του γεωγραφικού Νότου.
Σε αυτό μπορεί να μας βοηθήσουν και τα δύο επίσης φωτεινά αστέρια The Pointers κοντά στον αστερισμό Σταυρός του Νότου.
Καθώς αυτός ο αστερισμός δεν είναι εύκολος στον εντοπισμό θέλει ιδιαίτερη προσοχή η πλοήγηση στο Νότιο ημισφαίριο με βάση το Σταυρό του Νότου.
Κίνηση Αστέρων
Αυτή είναι μία ακόμα πιο πολύπλοκη μέθοδος που όμως μπορεί να είναι η μόνη διαθέσιμη επιλογή αν η πλοήγηση τη νύχτα είναι υποχρεωτική και δεν είναι ορατός κάποιος γνωστός αστερισμός.
Η τεχνική βασίζεται στην προβλέψιμη κίνηση του ουράνιου θόλου.
Τα βήματα εδώ είναι:
- Με δύο κλαδιά κάνουμε ένα σκοπευτικό και καθόμαστε με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορεί να αλλάξει η οπτική μας γωνία λόγω δικής μας μετακίνησης.
- Παρατηρούμε για μερικά λεπτά την πορεία των ουράνιων σωμάτων.
Όταν είμαστε σίγουροι για την πορεία που ακολουθούν τότε μπορούμε να κάνουμε μία γενική εκτίμηση σύμφωνα με τα παρακάτω:
- Ελικοειδή αριστερόστροφη πορεία.
Βλέπουμε προς το Βορρά. - Ελικοειδή δεξιόστροφη πορεία.
Βλέπουμε προς το Νότο. - Ανοδική πορεία
Βλέπουμε προς την Ανατολή. - Καθοδική πορεία.
Βλέπουμε προς τη Δύση.
Αυτή η τεχνική δεν μπορεί να προσφέρει ακρίβεια αλλά δίνει μία γενική κατεύθυνση.
Φάσεις της Σελήνης
Αυτή η μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο κατά το πρώτο και το τελευταίο τέταρτο της Σελήνης. Απλώς κάνουμε μία νοητή γραμμή από τις γωνίες της Σελήνης ως τον ορίζοντα. Στο σήμειο που εφάπτονται είναι μία γενική κατεύθυνση προς το Νότο.
Σελήνη και Τοπική Ώρα
Τέλος ίσως η πιο δύσκολη τεχνική για πλοήγηση τη νύχτα είναι αυτή με τη Σελήνη και το χρόνο.
Πρώτον πρέπει να έχετε διαθέσιμο ρολόι με τη σωστή τοπική ώρα. Η Σελήνη βρίσκεται σε συγκεκριμένα σημεία κάποιες ώρες της ημέρας. Αυτά είναι τα παρακάτω.
Με βάση τα παραπάνω έχουμε μία γενική ένδειξη προσανατολισμού.
