Από τις πλημμύρες στην Καλιφόρνια μέχρι τις πυρκαγιές στη Χιλή, οι επιστήμονες λένε ότι ο κόσμος δεν είναι προετοιμασμένος για τις κλιματικές καταστροφές που χτυπούν με όλο και αυξανόμενη συχνότητα και σφοδρότητα, καθώς η παγκόσμια υπερθέρμανση που προκαλείται από τον άνθρωπο συνεχίζει να σπάει ρεκόρ κάθε χρόνο.
Την πιο ζεστή χρονιά στην ιστορία ακολούθησε ο πιο θερμός Ιανουάριος που έχει καταγραφεί ποτέ. Πολλές περιοχές στο βόρειο ημισφαίριο πλήττονται από καύσωνες που υπό κανονικές συνθήκες θα καταγράφονταν τους καλοκαιρινούς μήνες. Οι επιστήμονες που μελετούν τη θάλασσα είναι συγκλονισμένοι από την παρατεταμένη έντονη ζέστη στην επιφάνεια των ωκεανών.
Λένε ότι η υπερβολική ζέστη είναι ως επί το πλείστον αποτέλεσμα ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως η καύση πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα και η κοπή των δασών. Στα παραπάνω έρχονται να προστεθούν και φυσικοί παράγοντες. Ειδικότερα το φαινόμενο Ελ Νίνιοπου σχετίζεται με την υπερθέρμανση του Ειρηνικού Ωκεανού.
Η φετινή χρονιά έχει μία στις τρεις πιθανότητες να είναι ακόμη πιο ζεστή και να σπάσει ακόμη και το περσινό ρεκόρ, όπως εκτιμά τη Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (US’s National Oceanic and Atmospheric Administration). Οι επιστήμονες είναι ξεκάθαροι: όσο υψηλότερη είναι η παγκόσμια θερμοκρασία, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος πυρκαγιών και πλημμυρών. Μόνο αυτόν τον μήνα σημειώθηκαν δύο αρνητικά ρεκόρ καταστροφών που σχετίζονται με το κλίμα.
Ο πρόεδρος της Χιλής, Γκάμπριελ Μπόριτς, κήρυξε διήμερο εθνικό πένθος μετά τις φονικότερες δασικές πυρκαγιές που έχουν σημειωθεί στη χώρα και οι οποίες στοίχισαν πάνω από 120 ζωές στην περιοχή Βαλπαραΐσο. Οι πυρκαγιές ήρθαν μετά από δεκαετή ξηρασία στην περιοχή και μια μετατόπιση από διαφορετικά φυσικά δάση, τα οποία είναι πιο ανθεκτικά στη φωτιά, σε φυτείες μονοκαλλιέργειας, που είναι πιο ευάλωτες.
Στις ΗΠΑ, ο κυβερνήτης της Καλιφόρνια, Γκάβιν Νιούσομ, κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης καθώς ένας «ατμοσφαιρικός ποταμός», που υπερτροφοδοτήθηκε από τον ασυνήθιστα ζεστό Ειρηνικό Ωκεανό, έριξε πρωτοφανείς ποσότητες νερού στο Σαν Ντιέγκο και τις γειτονικές περιοχές, στοιχίζοντας τη ζωή σε τουλάχιστον τρεις ανθρώπους.
«Δεν θα προσαρμοστούμε πλήρως»
«Τροφοδοτούμενη από ακραίες καιρικές και κλιματικές συνθήκες, η συχνότητα των καταστροφών που σχετίζονται με το κλίμα έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια», δήλωσε στον Guardian ο Ραούλ Κορδέρο, καθηγητής κλίματος στο Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν και στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο. «Αντιμετωπίζουμε καταστροφές που προκαλούνται από το κλίμα για τις οποίες δεν είμαστε προετοιμασμένοι και είναι απίθανο να είμαστε σε θέση να προσαρμοστούμε πλήρως σε αυτές».
Ο Ρίτσαρντ Μπετς, του Κέντρου Hadley του Ηνωμένου Βασιλείου τονίζει ότι πολλά ακραία φαινόμενα, συμπεριλαμβανομένων μεγάλης διάρκειας κυμάτων καύσωνα, ισχυρότερων βροχοπτώσεων, αυξημένων περιόδων ξηρασίας και συχνότερων πυρκαγιών, γίνονται πιο σοβαρά λόγω της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο.
«Μπορούμε ακόμα να περιορίσουμε τα ακραία φαινόμενα εάν μηδενίσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Όμως με τις παγκόσμιες εκπομπές να εξακολουθούν να αυξάνονται, είναι δύσκολο να μην ανησυχούμε για το πώς θα αντιμετωπίσουμε αυτό που έρχεται», δήλωσε ο Ρίτσαρντ Μπετς στον Guardian και πρόσθεσε: «Χρειάζεται να προσαρμοστούμε στις αλλαγές που έχουμε ήδη προκαλέσει και η προσαρμογή θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη όσο περισσότερο αργούμε να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων».
Οι ωκεανοί
Η βασική ανησυχία είναι το τι συμβαίνει στους ωκεανούς, οι οποίοι καλύπτουν το 71% του πλανήτη και απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος της υπερβολικής θερμότητας. Σε επιστολή που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Advances in Atmospheric Science τον περασμένο μήνα, μια ομάδα επιστημόνων προειδοποίησε ότι οι θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας πέρυσι ήταν «εκτός χάρτη», με τρομερές συνέπειες.
«Οι θερμοί ωκεανοί εντείνουν την ατμοσφαιρική κυκλοφορία και τα συναφή ακραία φαινόμενα», δήλωσε ο Φρανσίσκο Ελιζέου Ακουίνο, αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου Polar and Climate της Βραζιλίας. «Το ρεκόρ θερμοκρασίας και τα ακραία φαινόμενα που παρατηρήθηκαν στον πλανήτη το 2023 δεν έχουν περάσει. Ο πλανήτης δεν έχει κρυώσει».
Η Φραντσέσκα Τζουλιέλμο, ανώτερη επιστήμονας στην υπηρεσία δορυφορικής παρακολούθησης Copernicus της ΕΕ, είπε ότι το 2024 ξεκίνησε με «ακραίες θερμοκρασίες και φαινόμενα». Επισήμανε μια πρόσφατη πρόβλεψη του Κέντρου Υπερυπολογιστών της Βαρκελώνης που έδειξε ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το 2024 να σημειώσει νέο ρεκόρ με τις παγκόσμιες θερμοκρασίες να ξεπερνούν για πρώτη φορά κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου τα προβιομηχανικά επίπεδα.
